Hebben mensen met problematische schulden recht op privacy?
Bij Certin bellen we de klanten van onze opdrachtgevers die een betaalachterstand hebben. We doen dit meestal binnen een maand nadat de achterstand is ontstaan. Vaak merken we dat de klant het eigenlijk wel weet maar er nog ‘even’ niet aan toe was gekomen. “Fijn dat u me belt, want het was inderdaad door mijn hoofd geschoten” In dat geval sturen we een betaallink via de mail en helpen we gewoon ‘even’ met betalen.
Helaas spreken we ook mensen die het ‘even’ helemaal niet meer zien zitten. Bij deze groep heeft de wet van Murphy een spoor van schade achtergelaten. Door een heftige gebeurtenis (een ‘life event’) raakt iemand bijvoorbeeld zijn baan kwijt, waardoor er te weinig geld is om alle rekeningen te kunnen betalen.
De uitdrukking ‘poverty is only one paycheck away’ is voor 750.000 gezinnen in Nederland van toepassing. Er hoeft maar een onverwachte reparatie aan de auto te zijn en men moet prioriteiten gaan stellen: wie betaal ik wel en wie betaal ik later. Best gek als we tegelijkertijd zien dat we weer langer in de file staan met elkaar en over de hoofden kunnen lopen bij de meubelboulevard.
Ik speelde al langer met het idee om mijn kennis en ervaring in te zetten voor mensen die het financieel moeilijk hebben. Ik heb daarom Schuldhulpmaatje benaderd of ze nog maatjes zochten. Certin omarmde mijn initiatief en stimuleert medewerkers om zich ook hiervoor in te zetten door daar tijd van Certin voor beschikbaar te stellen.
Inmiddels heb ik mijn training bij Schuldhulpmaatje afgerond. In de training leer je om eerst te inventariseren of er een crisissituatie is. Staat er een datum voor een huisuitzetting gepland of wordt binnenkort het gas en de elektriciteit afgesloten? Daarna is het zaak om samen met je hulpvrager orde in de chaos te scheppen en inzichtelijk te maken welke schulden er zijn. Als we dat hebben gedaan stellen we een budgetplan op. Wat zijn de uitgaven en waarop kunnen we besparen? Als er gewoonweg teveel schulden zijn en we dit niet met gewone betalingsregelingen kunnen oppakken, verwijzen we de hulpvrager door naar de professionele schuldhulpverlening.
Wat zou het een verademing zijn als er een register komt waarmee je in één overzicht kon zien welke instanties er nog geld van je krijgen. Maar ook waarbij inzichtelijk is hoe de boetes en rente zijn berekend. Voor mensen met schulden en hulpverleners is het nu heel lastig om dit inzicht te krijgen en deze schulden te valideren. Dan ben je eindelijk rond met alle schuldeisers voor een minnelijke betalingsregeling, komt er nog een incassobureau achteraan met een opgekochte vordering van een aantal jaar geleden en kun je weer opnieuw beginnen!
Het LIS (Landelijk Informatiesysteem Schulden) is er nooit van gekomen. De reden? Het College bescherming persoonsgegevens vond dit ten koste gaan van de privacy van de burger. Nu lijkt er dan toch een database te komen onder de naam VPS (VindPlaats van Schulden). Geïnitieerd door de overheid in samenwerking met het BKR. Er lopen nu een aantal pilots bij gemeenten en de eerste uitkomsten zijn positief. Door data te bundelen en vroeg te signaleren kunnen mensen geholpen worden. Helaas biedt VPS geen inzicht in alle schuldeisers, maar beperkt zich dit tot de woningcorporaties, nutsbedrijven en gemeentelijke belastingen. Daarbij heeft de persoon in kwestie met schulden zelf geen toegang tot deze database en dat is een gemiste kans.
Daarom doe ik bij deze een dringende oproep aan onze nieuwe regering en staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Tamara van Ark:
Er moet een uitbreiding komen op VPS waarbij alle organisaties/bedrijven van Nederland hun vordering waarvan de vervaltermijn is verstreken kunnen aanmelden. Bedrijven zelf hebben alleen geen toegang tot dit register. Het register is alleen toegankelijk voor de burger zelf bijvoorbeeld door in te loggen met je DigiD. Als de burger zelf geen actie onderneemt dan kan er vervolgens een signalering uitgaan naar de gemeenten om de hulpverlening op te starten vanuit de gedachte van VPS.
Als Rutte 3 dit kan realiseren is mijn overtuiging dat we mooie stappen gaan maken en heel veel gezinnen in Nederland weer een normaal bestaan kunnen gaan opbouwen.
Hebben mensen met problematische schulden recht op privacy?
Bij VPS worden nu mensen benaderd door de gemeente waar vaak niet veel aan de hand blijkt te zijn en zeker geen sprake is van problematische schulden. Hoe maak je als gemeente de juiste afweging zonder de privacy van burgers te schenden? Dit blijft een lastige discussie maar het is wel een goede zaak dat de overheid (gemeente) haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt.
Mijn stelling is dat mensen vooral zelf inzicht moeten hebben in hun schulden voordat ze worden benaderd door de gemeente. De meeste mensen kunnen prima hun eigen “financiële” boontjes doppen. Voor de groep die dat niet kan moeten we klaar staan en vroeg benaderen. Een volledig inzicht in de eigen schulden in combinatie met vroegsignalering vanuit de gemeente is mijns inziens een belangrijke stap naar een schuldenvrije maatschappij.
