Een ander gesprek over toekomst en vertrouwen

In Nederland groeit een generatie jongeren op met een complexe mix aan schulden, inclusief stress en schaamte. Die schulden zijn zelden het enige probleem: ze verstrengelen zich met schooluitval, mentale druk, onzekerheid over werk of een gebroken thuissituatie. En terwijl de problemen zich opstapelen, blijft hulp voor veel jongeren buiten bereik, simpelweg omdat ze de weg niet kennen of omdat schaamte en stress de drempel te hoog maken. In dit artikel lees je hoe ONSbank en Certin de handen ineenslaan om die jongeren op een andere manier te benaderen. Geen traject op basis van schuld, maar een gesprek over toekomst en motivatie. Wat gebeurt er als je écht luistert? Een verhaal over erkenning, ruimte en het lef om het anders te doen.

Niet praten over schulden, maar over dromen

Niet de schulden centraal stellen, maar de mens erachter. Hester, directeur bij Stichting ONSbank en drijvende kracht achter de aanpak, vertelt: "We werken met jongeren die al zo vaak gehoord hebben wat er allemaal mis is. Wij vragen: waar droom je van?"

In plaats van alleen het probleem te analyseren, werkt ONSbank toekomstgericht: met creatieve werkvormen en persoonlijke coachingsessies die jongeren helpen opnieuw verbinding te maken met zichzelf. "De aanpak van ONSbank is intensief en volledig mensgericht. Jongeren tussen de 18 en 27 jaar met schulden krijgen een traject van zes maanden waarin schuldrust wordt gecreëerd: schuldeisers houden tijdelijk hun vorderingen aan, zodat er ruimte ontstaat om het leven weer op de rit te krijgen. Elke jongere wordt gekoppeld aan een vrijwillige schuldrustcoach uit het bedrijfsleven, die één-op-één begeleiding biedt.” schetst Hester de aanpak. 

“Tegelijkertijd volgen de jongeren een reeks creatieve workshops onder begeleiding van lokale kunstenaars en een groepscoach, gericht op identiteit, zelfvertrouwen, toekomstvisie en gedragsverandering. Het financiële probleem wordt dus niet geïsoleerd aangepakt, maar altijd in samenhang met de persoonlijke context van de jongeren." 

Het programma biedt jongeren ruimte om opnieuw te kijken naar zichzelf én hun mogelijkheden. Eigenaarschap is een belangrijk thema. Daarbij draait het volgens Hester niet alleen om actie, maar ook om een 'pauzeknop'. "Soms is het allereerst nodig dat er gewoon ruimte komt om even adem te halen. Alleen al het idee dat iemand niet meteen een strakke regeling komt afsluiten, geeft ontspanning.”

Die vertrouwensband begint vaak al bij het eerste contact: een telefoontje waarin voor het eerst de juiste vraag wordt gesteld. Niet: "Hoeveel schulden heb je?", maar: "Wat zou jij willen veranderen?" In het gesprek benoemt Hester hoe de stress van schulden letterlijk ruimte in je hoofd inneemt en hoe schaamte jongeren vaak verlamt. Certin verzorgt voor ONSbank op vrijwillige basis die eerste contacten.

Waarom Certin aanhaakt bij deze missie

De samenwerking met ONSbank past bij de wens van Certin om maatschappelijk relevante projecten te ondersteunen. Om iets 'terug te kunnen doen.' Maar dat is niet de enige motivatie. Soraya Beekvelt, HR Manager bij Certin, vertelt: “We zitten al jaren in de wereld van betalingsachterstanden en zien als geen ander de maatschappelijke impact van die problematiek. Daarom ontstond de behoefte om niet alleen over schulden te praten, maar ook nóg meer bij te dragen aan het voorkomen ervan.” De samenwerking met ONSbank past daar volgens Soraya goed bij: “Door de volgende generatie bij te staan, helpen we toekomstige problematische schulden bij deze groep te voorkomen..” 

Voor de medewerkers van Certin zelf is het contact met jongeren een waardevolle spiegel. “Het levert mijn collega's op dat ze dingen leren over hoe mensen in elkaar zitten. Wat voor concrete impact de soms abstracte openstaande bedragen hebben op het leven van een 18-jarige. Dat leert je een hoop over empathie. En het voelt gewoon heel fijn om onderdeel te kunnen zijn van een stukje van de oplossing.”

Hoe het werkt in de praktijk

Het eerste contact met jongeren is vaak spannend en kwetsbaar, en juist daarom ook fragiel. Hester legt uit hoe snel je iemand kunt kwijtraken: “Als iemand belt en wij nemen niet op, dan zijn ze eigenlijk al bijna blij dat er niet wordt opgenomen. Dat ze de confrontatie tóch niet aan hoeven te gaan. Maar dan nemen ze vervolgens ook niet meer op als wij proberen terug te bellen.” Daarom is de bereikbaarheid én warmte van dat eerste gesprek cruciaal. Soraya beschrijft hoe Certin dit aanpakt: “Wat wij doen, is op het moment dat die aanmelding binnenkomt, eerst even een appje sturen: ‘Hé, ik ben van ONSbank. Ik heb je aanmelding gezien. Wanneer kan ik je bellen?’” Dat appcontact verlaagt de drempel en geeft jongeren controle over het moment van bellen.

In dat eerste gesprek wordt naast geruststelling ook de geschiktheid van de jongere voor het traject beoordeeld. Soraya noemt praktische zaken als leeftijd (“mensen zijn soms te oud”) en het soort schulden (“persoonlijke schulden zijn lastig”). Hester voegt toe: “Motivatie is mega belangrijk. Je moet wel wat willen doen aan je schulden. En ook bereid zijn om naar de workshops toe te gaan, dat is een cruciaal onderdeel van ons programma.”

Als blijkt dat de jongere binnen de doelgroep valt én gemotiveerd is, dan volgt er een intakegesprek met de projectleider en groepscoach. Vanaf dat moment kan iemand officieel starten in het traject. Zo vormt dat eerste contactmoment de poort naar het volledige ONSbank-programma.

Een samenwerking met resultaat

De samenwerking levert beide organisaties tastbare én minder tastbare waarde op. Voor ONSbank betekent het vooral lucht en continuïteit in de begeleiding van jongeren. “Het levert ons tijd op. En tijd is, ook bij ons, natuurlijk geld,” zegt Hester. “Maar het levert ons ook rust op, want als iemand zich heeft aangemeld, weten we zeker dat diegene goed, fijn, warm te woord wordt gestaan. En snel.”  Dat Certin ook in het weekend belt, noemt ze 'al helemaal super luxe'.

Voor Certin zit de winst in de maatschappelijke betrokkenheid van medewerkers. Soraya legt uit: “Het levert mijn collega's op dat ze leren over hoe mensen in elkaar zitten. Hoe dit soort problematiek jongeren gewoon écht kan overvallen.” Daarnaast is het voor medewerkers waardevol om tijdens werktijd vrijwilligerswerk te mogen doen en zo onderdeel te zijn van een oplossing. Win-win: enthousiaste medewerkers bij Certin die echt een verschil willen maken én tegelijkertijd het vergroten van de impact en bereikbaarheid van ONSbank.

Systeemveranderingen zijn nodig

Hoewel de samenwerking tussen ONSbank en Certin veel jongeren letterlijk op weg helpt, voelt dat soms als symptoombestrijding in een systeem dat fundamenteel tekortschiet. Jongeren komen vaak niet in de schulden door laksheid, maar doordat ze van de ene op de andere dag verantwoordelijk worden voor financiële verplichtingen die ze niet begrijpen, zonder dat iemand het ze ooit heeft uitgelegd. 

“Op de dag dat je 18 bent, ben je ineens volwassen en verantwoordelijk voor van alles,” zegt Soraya, “en als je ouders je dan niet goed hebben uitgelegd wat dat betekent, dan sta je daar ineens met je verplichtingen voor een zorgverzekering.” Hester vult aan dat veel jongeren al achterlopen voordat ze überhaupt goed zijn begonnen: “Ze durven bijvoorbeeld ook geen toeslagen aan te vragen, omdat ze het niet snappen. Ze vertrouwen het niet. Ze horen alleen maar over toeslagenaffaires. Tegelijkertijd is een flitskrediet zo afgesloten. En ook daar snappen jongeren vaak helemaal niet wat de mogelijke gevolgen zijn.” 

In de ideale wereld zijn trajecten zoals dat van ONSbank overbodig. Maar hoe komen we daar? Hester: "Door financiële educatie structureel in het onderwijs op te nemen. Door regels aan te scherpen voor achteraf-betaalopties zoals Klarna en flitskredieten, die jongeren verleiden met oplossingen voor “saldo-dipjes” en festivalkaartjes op afbetaling. En door toeslagen begrijpelijk en toegankelijk te maken, zonder altijd maar die dreiging van boetes die eromheen hangt." 

Soraya vult aan: “De drempels om geld te lenen zijn nu veel te laag, terwijl de drempels om het terug te betalen torenhoog zijn. Dat moet natuurlijk andersom zijn.” vat Soraya het samen.

Pas als we die randvoorwaarden écht durven aanpassen, hoeven jongeren niet langer op moed en geluk te vertrouwen om schuldenvrij volwassen te worden. Tot die tijd blijven initiatieven als die van ONSbank van broodnodig én van onschatbare waarde.